Yaban turpu (Armoracia rustikana), turpgiller familyasının büyük yapraklı, dayanıklı uzun ömürlü bir bitkisidir. Daha çok dağlık alanlarda ve suyun yakınlarında bulunan bu bitki yerin altında yetişir ve yerin üzerinde sadece yaprakları görünür. Önemli bir fitoterapik üründür (1).
Yaban turpu içerdiği sinigrin, izotiyosinat, glukosinolat, fenil izotiyosiyanatile, antioksidan, antienflamatuar, antiaterosklerotik ve nörotropik etki göstermektedir (1, 2).
Yaban turpunun faydaları
Yaban turpu, eski zamanlarda özellikle sırt ağrıları için kullanılmıştır. Doğru kullanıldığında günümüzde de yaban turpunun vücuttaki birçok ağrıları geçirdiği bilinmektedir. C vitamininden zengin yaban turpu hem soğuk algınlığından korur hem de kıkırdağı oluşturan kolajenin yapılmasını sağlar. Özellikle yüksek ateşe sebep olan soğuk algınlıklarında ateş düşürücü etki gösterir (3). Ayrıca yaban turpu hem bağ doksunu temizleyen hem de balgam söktürücü bir özellik sunar. Öksürmeyi yavaşlatır ve bronşları rahatlatır. Yapılan bir çalışmada, yaban turpu kökünden ekstrakte edilen izotiyosiyanatların (ITC) antimikrobiyal aktivitesi gösterilmiştir (3).
Araştırmalar, E. coli, H. pylori ve Salmonella gibi tehlikeli bakterilerle savaşabileceğini göstermiştir. Sonuçta, yaban turpu kökünden ekstrakte edilen ITC’lerin güçlü antibakteriyel aktiviteye sahip olduğu ve oral mikroorganizmalara karşı doğal bir dezenfektan olarak kullanılmaya aday olabileceği belirtilmiştir (3).
Klasik şelasyon, detoks ve arınma sonrası gözlemlediğimiz saç dökülmesi, tırnak kırılması ve ciltte meydana yalan hassasiyetlerin yaban turp kombinasyonu alanlarda olmadığı gözlemlenmiştir. Midede ve bağırsaklarda çözülüp tokluk hissini pekiştirmektedir (1). İnsanlarda şişkinlik sorunlarının ortadan kalkması için oldukça mükemmel bir yiyecektir. Gaz söktürücü olarak kullanılabilir (1, 2, 4).
Yapılan bir çalışmada; yaban turpu yapraklarının ve tohumlarını içeren diyetlerin, yüksek kolesterol diyetiyle beslenen hastalarda anjiyotensin-I dönüştürücü enzim (ACE) ve arginaz aktivitelerinin lipit metabolitleri (total kolesterol (TC), trigliseritler (TG), düşük yoğunluklu lipoprotein kolesterol (LDL-C) ve yüksek yoğunluklu lipoprotein kolesterol (HDL-C)) üzerindeki etkilerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Sonuçta, yüksek kolesterol grubundaki sıçanların, daha yüksek TC, TG ve LDL-C seviyeleri ile daha yüksek ACE ve arginaz aktivitelerine sahip olduğu ve buna eşlik eden HDL-C seviyesinde bir düşüş olduğu ortaya konulmuştur. Bununla birlikte, %2 ve %4 yaban turpu yaprağı ve tohumu ile diyet takviyesi ACE ve arginaz aktivitelerini, TC, TG ve LDL-C ve HDL-C seviyelerini tersine çevirmiştir (2, 3, 4).
Yaban turpunda bulunan sinigrin bileşiği antioksidan gibi davranır. Serbest radikallerin neden olduğu hücre hasarını durdurur. Serbest radikal miktarlarının vücutta seviyelerinin çok yükselmesi, kanser riskini artırır. Kırmızıturp, sülfürlü bileşikler açısından zengin olması sebebiyle karaciğer ve safra dostu olarak öne çıkar. Karaciğerin kanserojenleri temizleme yeteneğini artıran, glukozinolat adı verilen bileşikler içerir (2).
REFERANSLAR
- Kendra J. Royston, B.S.1 and Trygve O. Tollefsbol, D.O. Ph.D: The Epigenetic Impact of Cruciferous Vegetables on Cancer Prevention – https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC435493
- Yuesheng Zhang : Allyl isothiocyanate as a cancer chemopreventive phytochemical Mol Nutr Food Res. 2010 Jan; 54(1): 127. :doi: 10.1002/mnfr.200900323https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2814364/
- Ho-Won Park 1, Kyu-Duck Choi, Il-Shik Shin : Antimicrobial activity of isothiocyanates (ITCs) extracted from horseradish (Armoracia rusticana) root against oral microorganisms https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24077540/
- Marvin J Weil 1, Yanjun Zhang, Muraleedharan G Nair: Tumor cell proliferation and cyclooxygenase inhibitory constituents in horseradish (Armoracia rusticana) and Wasabi (Wasabia japonica) – https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15740020/